Халықаралық байқаушыларды аккредиттеу қорытындылары және ұлттық байқаушыларды аккредиттеу барысы туралы

13 наурызда Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі мен мәслихаттары депутаттарының сайлауын әзірлеу мен өткізу шеңберінде Нұрлан Әбдіровтің төрағалығымен Орталық сайлау комиссиясының кезекті отырысы өтті.

Халықаралық және ұлттық байқаушыларды аккредиттеу мәселелері, шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың байқаушыларын аккредиттеу қорытындылары, сондай-ақ 2023 жылғы 19 наурызға тағайындалған Қазақстан Республикасы Мәжілісі мен мәслихаттары депутаттарының кезектен тыс сайлауында дауыс беру күні санитариялық-профилактикалық шараларды қамтамасыз ету мәселелері қаралды.

Отырысқа облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының аумақтық сайлау комиссиялары, сондай-ақ инспекциялық тексерумен Атырау облысында болған ОСК мүшесі Шавқат Өтемісов БКБ режимінде қатысты.

Сондай-ақ саяси партиялардың, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері, Бас прокуратураның, сыртқы істер, әділет, ішкі істер, қаржы, ақпарат және қоғамдық даму, денсаулық сақтау министрліктерінің жауапты лауазымды адамдары шақырылды.

Дәстүрлі түрде отырысқа ЕҚЫҰ ДИАҚБ сайлауды байқау жөніндегі Миссиясының және Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығынан байқаушылар Миссиясының өкілдері қатысты. Әдеттегідей, отырыс сурдоаудармамен қамтылып, интернет-ресурс пен Youtube арқылы таратылды.

Отырысты аша отырып, Нұрлан Әбдіров Парламент Мәжілісі мен республика мәслихаттарына сайлауды әзірлеу мен өткізу шеңберінде 21 ақпаннан бастап Орталық сайлау комиссиясының мүшелері сайлау комиссияларына әдістемелік және практикалық көмек көрсету үшін өңірлерге инспекциялық сапарлар жасағанын атап өтті. Бүгінгі таңда 19 өңірге барып, атап өткендей, Шавқат Өтемісов жиырмасыншы өңірде іссапарда жүр.

Өңірлерге инспекциялық сапарлар барысында Ортсайлауком мүшелері аумақтық және округтік сайлау комиссияларының жұмысымен танысты, сайлау учаскелерінің дайындығына көз жеткізді және алдағы сайлауға дайындық бойынша мемлекеттік органдардың өңірлік құрылымдары басшыларының қатысуымен кеңестер өткізді.

Дауыс беру күніне учаскелерді дайындау және азаматтарға, оның ішінде мүгедектігі бар және ерекше қажеттіліктері бар адамдарға қажетті жағдайлар жасауға ерекше назар аударылды. Аумақтық, округтік және учаскелік сайлау комиссияларының мүшелерімен «Дауыс беру күні» іскерлік ойынын пайдалана отырып, комиссия мүшелерін даярлау бойынша оқыту тренингі өткізілді.

Өткізілген кездесулердің қорытындылары бойынша аумақтық және округтік сайлау комиссияларының төрағаларына барлық азаматтардың қолжетімділігі мен ыңғайлылығын ескере отырып, учаскелерді жарақтандыру және дауыс беру күні тиімді байқау жағдайларын қамтамасыз ету жөнінде нақты тапсырмалар берілді.

Күн тәртібінің бірінші мәселесіне көше отырып, ОСК Төрағасы Сайлау туралы Конституциялық заңның нормаларына сәйкес шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың байқаушыларын аккредиттеу жергілікті уақыт бойынша дауыс беру күніне бес күн қалғанда, яғни бүгін, 13 наурызда сағат 18.00-де аяқталатынын мәлімдеді.

Осы мәселе бойынша Орталық сайлау комиссиясының хатшысы Мұхтар Ерман баяндама жасап, халықаралық байқау институты ашылғаннан бері 34 шет мемлекет пен 9 халықаралық ұйымнан 322 байқаушы аккредиттелгенін хабарлады.

Бүгінгі отырыс шеңберінде аккредиттеуге 17 шет мемлекет пен 9 халықаралық ұйымнан 473 байқаушының кандидатуралары ұсынылды: Аустрия, Моңғолия, Ресей, Солтүстік Македония және Оңтүстік Африка Республикасынан 1 кандидатура; Әзірбайжан, Индонезия, Мажарстан, Румыния және Франциядан 2 кандидатура; Филиппин, Финляндия және Жапониядан 3 кандидатура; Германия мен Түркиядан 4 кандидатура; Өзбекстаннан 5 кандидатура; АҚШ-тан 19 кандидатура; ЕҚЫҰ ДИАҚБ Миссиясынан 284 кандидатура; ЕҚЫҰ Парламенттік Ассамблеясынан 79 кандидатура; Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығынан байқаушылар Миссиясынан 8 кандидатура; ТМД Парламентаралық Ассамблеясынан 22 кандидатура; ҰҚШҰ Парламенттік Ассамблеясынан 1 кандидатура; Шанхай Ынтымақтастық Ұйымынан 16 кандидатура; Ислам ынтымақтастығы ұйымынан 3 кандидатура; Түркі мемлекеттері ұйымынан және Жерорта теңізі Парламенттік Ассамблеясынан 2 кандидатура.

Мұхтар Ерман ОСК-ға ЕҚЫҰ ДИАҚБ Миссиясының құрамында қысқа мерзімді байқаушылар ретінде бұрын аккредиттелген Канаданың 2 өкілін аккредиттеуді кері қайтару туралы нота және Түркі мемлекеттері ұйымы миссиясының 2 мүшесін байқауға қатыса алмайтыны және осы Миссияның құрамына өзгерістер енгізу қажеттілігі туралы нота алу туралы СІМ ұсынымы келіп түскенін хабарлады. Осыған байланысты Орталық сайлау комиссиясы тиісті қаулы қабылдады.

Отырыстың екінші мәселесі бойынша ОСК мүшесі Анастасия Щегорцова сөз сөйледі, ол ағымдағы сайлау науқанының жаңалықтарының бірі сайлауды байқау үшін қоғамдық бірлестіктер мен коммерциялық емес ұйымдарды аккредиттеу екенін хабарлады.

Бұрын хабарланғандай, жарғыларында сайлауды байқау жөніндегі қызмет көзделген қоғамдық бірлестіктер мен коммерциялық емес ұйымдар аккредиттеуге жатады. Саяси партиялардың байқауды жүзеге асыру үшін аккредиттеу талап етілмейді.

Аккредиттеу белгілі бір сайлау науқанына байланысты емес. Аккредиттеуді алу үшін тиісті сайлау комиссиясына нысан бойынша өтініш және сайлауды байқауды жүзеге асыру құқығын растайтын жарғыдан үзінді ұсыну қажет.

Аккредиттеу туралы куәлік бір жылға беріледі және республикалық ҚБ мен КЕҰ-ға республика аумағындағы барлық сайлауға, өңірлік және ҚБ және КЕҰ-ға олардың құрылымдық бөлімшелері бар облыстар шегіндегі сайлауға қатысу құқығын береді, ал жергілікті ҚБ мен КЕҰ бір облыс шегіндегі барлық сайлауға қатысу құқығын алады.

Анастасия Щегорцова сондай-ақ ОСК бүгінгі күні 10 қоғамдық бірлестіктер мен коммерциялық емес ұйымдардың аккредиттелгенін атап өтті. Олар елдің барлық 20 аймағында байқауды жүзеге асыра алады. Аумақтық сайлау комиссиялары 201 ұйымға аккредиттеу туралы куәлік берді. Олар аккредиттелген және филиалдары бар облыстар шегінде барлық сайлауда байқауды жүзеге асыратын болады.

Байқау үшін аккредиттелген ұйымдардың тізілімі Орталық сайлау комиссиясының сайтында орналастырылған және үнемі жаңартылып отырады.

Күн тәртібіндегі үшінші мәселе бойынша Парламент Мәжілісі депутаттарының кезектен тыс сайлауында шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың байқаушыларын аккредиттеу қорытындыларын шығару болды. ОСК хатшысы Мұхтар Ерман баяндама жасады.

Ол Халықаралық байқау институты ашылғаннан бері Ортсайлауком 11 қаулы қабылдағанын хабарлады. Бүгін, сағат 18.00-де аккредиттеу аяқталды. Барлығы 41 шет мемлекет пен 12 халықаралық ұйымдардан 793 байқаушы аккредиттелген.
Осы мәселе бойынша Нұрлан Әбдіров сайлауға халықаралық байқаушылардың қатысуы науқанның ашықтығы мен жариялылығына, мемлекеттің халықаралық міндеттемелерді сақтауына ықпал ететінін атап өтті. Халықаралық байқаудың болуы біздің халықаралық міндеттемелерге деген адалдығымызды растау және халықаралық ұйымдармен, шет мемлекеттермен сайлау саласындағы тығыз ынтымақтастықты жалғастыру болып табылады.

Ортсайлауком басшысы сондай-ақ 16 елдің Орталық сайлау комиссиялары делегациясының байқауға қатысуына назар аударды, олардың 5-ін төрағалары басқарып келді.
Отырыс барысында ОСК Төрағасы бүгінгі күні Конституциялық заңға сәйкес 11 заңды тұлға ОСК-ға қоғамдық пікірге сауал салуды жүргізу туралы мәлімдегенін атап өтті. Олар туралы ақпарат ресми интернет-ресурста орналастырылған.

Ол сондай-ақ сайлау туралы Конституциялық заңның нормаларына сәйкес қоғамдық пікірге сауал салу нәтижелерін, сайлау нәтижелерінің болжамдарын, сайлауға байланысты өзге де зерттеулерді жариялауға, дауыс беру күніне дейін бес күн ішінде және дауыс беру күні ішінде интернет желісінде кандидаттарға қарсы немесе оларға қарсы дауыс беруге жол берілмейтініне назар аударды. Осылайша, бүгін, 13 наурыз сауалнама нәтижелерін жариялаудың соңғы күні. Ертеңнен бастап сауалнама нәтижелері туралы ақпаратты жариялауға, сондай-ақ қайта басып шығаруға тыйым салынады.

Күн тәртібінің төртінші мәселесі бойынша республикадағы эпидемиологиялық жағдай және дауыс беру күні коронавирустық инфекцияның таралуын алдын алу шаралары туралы денсаулық сақтау вице-министрі, Бас мемлекеттік санитарлық дәрігер Айжан Есмағамбетова баяндама жасады.

Ол республикада коронавирустық инфекция бойынша эпидемиологиялық жағдай тұрақты екенін хабарлады. Тәулігіне 100-ге дейін COVID-19 жағдайы тіркеледі. Эпидемиологиялық жағдайды бағалау матрицасына сәйкес республика және барлық өңірлер жасыл аймақта орналасқан.

Сонымен қатар ЖРВИ және тұмаудың маусымдық өсуі жалғасуда. Эпидемиялық маусым басталғалы бері (2022 жылдың 1 қазанынан бастап) ЖРВИ-дің 3,8 млн және тұмаудың 3 234 жағдайы тіркелді. Апта сайын орташа есеппен ЖРВИ-дің 160 000 жағдайы тіркелуде.
Қазіргі уақытта тұмау, ЖРВИ және коронавирустық инфекциясынан басқа қызылша ауруы бойынша эпидемиологиялық жағдайдың күрделенуі байқалып отыр. Қазақстанда қызылшаға күдікті 56 жағдайы тіркелді, оның 20-сы зертханалық расталды.

Айжан Есмағамбетова сайлау форматы сайлау комиссиялары мүшелерінің, байқаушылар мен сенім білдірілген адамдардың бір мезгілде болуын көздейтінін атап өтті. Осыған байланысты, республикадағы қызылша, коронавирус инфекциясы бойынша ағымдағы жағдайды, сондай-ақ ЖРВИ және тұмаумен сырқаттанушылық бойынша эпидемиологиялық маусымның ағымын ескере отырып, Денсаулық сақтау министрлігі кезектен тыс сайлау өткізу кезінде сайлау процесіне қатысушылардың көп жиналуына жол бермей ағымын реттеу, үй-жайларда ауаны желдету жүйесінің үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету, үй-жайларды желдету және дауыс беру басталар алдында және күні бойы дезинфекциялау құралдарын қолдану арқылы жүзеге асыруды ұсынды.

Дәстүр бойынша әр отырыстан кейін БАҚ үшін брифинг өткізілді, оның барысында Орталық сайлау комиссиясының мүшелері мен мемлекеттік органдардың шақырылған өкілдері журналистердің барлық сұрақтарына жауап берді.

Дереккөз: election.gov.kz